پرکاربردترین داروهای گیاهی:گاهاً، موافقان و مخالفان داروهای گیاهی به صورت بیش از حد متعصبانه و منفی نگر عمل میکنند. آنها ممکن است در قوت تاثیرگذاری این داروها اغراق کنند و یا به طور کلی هر گونه تاثیر مثبت را نادیده بگیرند و برای آنها ارزش درمانی قائل نباشند. اما حقیقت همیشه در تعادل و میان این دو نظر همراه با افراط و تفریط نهفته است.
واقعیت این است که قبل از بوجود آمدن علم بصورت کلاسیک و آزمایشی امروز، بشر دارای گنجینه ای عظیم از تجارب ارزشمند است که نمیتوان به راحتی از آن گذشت. البته باید این تجارب را از صافی های سخت گیرانه علم کنترل شده امروز هم عبور کرد.
حقیقت این است که برخی از داروهای گیاهی دارای تاییدیه های بالینی و پژوهشی معتبر هستند و به عنوان مکمل داروهای کلاسیک و در موارد خفیف به عنوان تنها درمان زیستی میتوانند در برخی مشکلات روانشناختی موثر و مفید باشند.
در این مقاله، برخی از متداولترین و پرکاربردترین داروهای گیاهی که در داخل ایران هم قابل دسترسی هستند، به همراه اثرات درمانی آنها معرفی خواهند شد. با سایت دکتر سبحان پورنیک همراه باشید و دانش روانشناسی خود را به صورت اصیل و کاربردی افزایش دهید.
زعفران
زعفران با دو ترکیب کروسین و سافرانال موجود در آن، میتواند در درمان افسردگی مفید باشد. کروسین با مهار بازجذب دوپامین و نوراپی نفرین و سافرانال با مهار بازجذب سروتونین، میتوانند به عنوان ضد افسردگی و اضطراب مؤثر باشند. همچنین، زعفران میتواند بهبود عملکرد سیستم عمومی بدن و قوای جنسی را فراهم کند و عدم تعادل هورمونی را کاهش دهد.
برای افزایش تمرکز و کاهش عوارض افسردگی، برند دارویی مفرح ابریشمی ابریشم، زعفران و گل سرخ را در ترکیب خود دارد. همچنین، میتوان با مصرف عرق بیدمشک، عوارض را کاهش داد. برند دارویی آدامس زعفران اِلدِر نیز موجود است.
گل محمدی
گل محمدی با داشتن ماده مؤثر ژرانیول، میتواند در درمان افسردگی و افزایش میل جنسی موثر باشد. این ماده مؤثر اثر مهاری بر روی آنزیم مونو آمینو اکسیداز دارد و از تجزیه مونو آمینها جلوگیری کرده و سبب افزایش رهاسازی مونو آمینها میشود. برای مصرف در درمان افسردگی، برند دارویی قطره خوراکی گل محمدی زردبند نیز موجود است.
لیموترش
لیموترش میتواند از طریق تغییر سیستمهای دوپامینرژیک و سروتونرژیکی، فعالیت ضدافسردگی خود را اعمال کند. این مواد مؤثر میتوانند در درمان افسردگی موثر باشند.
اسطوخودوس
اسطوخودوس با داشتن مواد مؤثر لینالول و لینالیل استات موجود در لاواندر، میتواند به عنوان آرامبخش و ضدافسردگی مؤثر باشد. این مواد مؤثر میتوانند سیستم پاراسمپاتیک را تحریک کرده و با افزایش دوپامین، علاوه بر خواص ضدافسردگی و ضداضطرابی، در کاهش دردهای عصبی و سندرم پیش از قاعدگی نیز مؤثر باشند. همچنین، عملکرد این گیاه شبیه به بنزودیازپین ها و افزایش GABA در آمیگدال است.
میتوان این گیاه را به شکل روغن، اسانس و یا در غالب دمنوشهای متنوع در ترکیب با دیگر گیاهان آرامبخش چون بابونه، بهارنارنج، به لیمو و سنبل الطیب استفاده کرد. برای مصرف در درمان افسردگی، برند دارویی لینازپام نیز موجود است.
علف چای یا گل راعی
علف چای یا گل راعی با داشتن ماده مؤثر هایپریکوم، میتواند در درمان افسردگی و اضطراب موثر باشد. هیپرفورین موجود در این گیاه، سبب مهار بازجذب سروتونین، دوپامین، نورآدرنالین، GABA و L-گلوتامات میشود، که میتواند به عنوان ضد افسردگی و ضد اضطراب مؤثر باشد.
برای مصرف در درمان افسردگی و اضطراب، برندهای دارویی پرفوران و نروکسین نیز موجود هستند.
سنبل الطیب
سنبل الطیب با داشتن ماده مؤثر والرنال والرنیک اسید، شبیه به بنزودیازپینها عمل نموده و بر سیستم گابا ارژیک اثر میگذارد، که میتواند در درمان اضطراب، بیخوابی و دردهای عصبی مؤثر باشد. با این حال، مصرف همزمان با آرامبخشهای شیمیایی (بنزودیاپین-باربیتورات) ممکن است باعث افزایش اثرات آرامبخشی شود و تداخلهایی ایجاد کند.
برندهای دارویی نوراگل و نوراگل فرت، ترانکل وال و والرید، محصولاتی هستند که سنبل الطیب را به ترکیب با گیاهان دیگر مانند بادرنجوبه، گل ساعتی، رازک و یا به صورت تنها در ترکیبات خودشان برای درمان اضطراب و بیخوابی استفاده میکنند.
جینکوبیلوبا
جینکوبیلوبا یکی از معروفترین گیاهان دارویی جهت بهبود عملکرد مغزی و حافظه است. این گیاه دارای اثرات ضد التهاب، بهبود ادراک و افزایش گردش خون مغزی است و میتواند در کاهش افسردگی و اختلال وزوز گوش نیز موثر باشد. برای مصرف در درمان افزایش تمرکز و حافظه، برندهای دارویی جینگو بی زد و جینکو ول نیز موجود هستند.
با این حال، باید توجه داشت که جینکوبیلوبا با اثرات ضد پلاکت و ضد انعقاد خون مانند آسپیرین، دیکلوفناک، وارفارین، ایبوبروفن، سلکوکسیب و گیاهان دارویی رقیق کننده خون مثل سیر، زنجبیل، رازیانه، دارچین و شاه بلوط هندی تداخل دارد و ممکن است باعث افزایش خطر خونریزی شود. بنابراین، قبل از مصرف جینکوبیلوبا باید با پزشک یا داروساز مشورت کرد و از مصرف همزمان با داروهای دیگر خودداری کرد.
آشواگاندا
آشواگاندا یا Withania somnifera یکی از گیاهان دارویی موجود در سیستم طب سنتی هند است که میتواند در درمان استرسهای مزمن مؤثر باشد. Sensoril که ماده مؤثره اصلی آشواگاندا است، حاوی گروهی از ترکیبات لاکتون های استروییدی است که ساختاری مشابه کورتیکوستروییدها دارند و به این ترتیب میتواند میزان کورتیزول را کاهش دهد، که در نتیجه میتواند عوارض ناشی از استرس مزمن را بهبود بخشد.
برای مصرف در درمان استرسهای مزمن، برند دارویی آمریکایی کالم انرژی (Calm Energy) نیز محصولی است که از آشواگاندا به عنوان ماده مؤثره استفاده میکند. با این حال، قبل از مصرف هر گونه محصول دارویی، بهتر است با پزشک یا داروساز مشورت کرده و نکاتی مانند موارد منع مصرف و تداخل با داروهای دیگر را مورد بررسی قرار دهید.
مقالات پیشنهادی:
